گزارش های یک خبرنگار
حقیقت را نباید در ذهن نگاه داشتگزارش های یک خبرنگار
حقیقت را نباید در ذهن نگاه داشتتئاتر غم انگیز
هادی مومنی- در بسیاری از مواقع دور زدن قانون به یک فرهنگ در ایران تبدیل شده به طوری که با نگاهی به اطراف به خوبی مصادیق آن را مشاهده می‌کنیم. وقتی یک راننده برای عبور از منطقه ویژه «طرح ترافیک زوج و فرد» پلاک ماشین خود را با شیوه‌های متفاوت پنهان می‌کند یا سرمایه‌گذاری که با فرار مالیاتی سعی می‌کند مالیات خود را نپردازد و در ابعاد کلان‌تر در این سیستم با سندسازی، فسادهای هزاران میلیارد تومانی رخ می‌دهد، به این باور می‌رسیم که در ایران همیشه قانون، ابزاری برای اجرای سیاست‌های از پیش‌تعیین شده نیست. براساس قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل «۴۴» قانون اساسی که توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده، اقتصاد ایران باید به بالاترین سطح از توسعه اقتصادی تا سال هدف یعنی سال 1404 دست پیدا کند. واگذاری شرکت‌های دولتی و رها شدن آنها از حاکمیت و مالکیت دولت از اصلی‌ترین راهبردهای تعیین شده در این چارچوب است که به صورت ناقص در چند سال اخیر توسط سازمان خصوصی‌سازی به اجرا درآمده است. واگذاری پرسپولیس و استقلال هم از برنامه‌هایی بود که در دوران دهه 80 به صورت زمزمه بحث آن آغاز شد و در نهایت در دهه 90 و در دو سال اخیر ظاهرا قرار بود این دو باشگاه دولتی به بخش خصوصی واگذار شوند تا دولت دیگر هزینه‌های میلیاردی اداره آن را پرداخت نکند اما گذر زمان در حقیقت نشان داد از ابتدا هم این واگذاری تنها یک نمایش بوده و مردم هم تماشاگران فریب‌خورده این تئاتر غم‌انگیز بوده‌اند. پس از برگزاری ناکام مزایده واگذاری استقلال و پرسپولیس در 27 بهمن و 19 اسفندماه سال گذشته و نیز 9 و 29 اردیبهشت امسال و وعده دادن مزایده پنجم، روز گذشته ناگهان اعلام شد با تغییر عنوان «بنگاه اقتصادی» به «موسسه فرهنگی» موضوع خصوصی‌سازی این دو باشگاه پرطرفدار از دستور کار سازمان خصوصی‌سازی خارج می‌شود. این «تغییر عنوان» دقیقا دور زدن قانون و برای حفظ مالکیت این دو باشگاه توسط دولت است و مشخص می‌کند از ابتدا هم اراده‌ای برای خصوصی شدن پرسپولیس و استقلال وجود نداشته است. اگر به اتفاقات چهار مزایده انجام‌شده نگاهی دقیق داشته باشیم به این مساله بیشتر ایمان می‌آوریم که وقتی یکی از خریداران حتی بیش از 50 میلیارد تومان از سقف تعیین‌شده 290 میلیارد تومانی شرط حضور در مزایده برای شرکت در مزایده حاضر می‌شود و با برچسب عدم صلاحیت از مزایده کنار گذاشته می‌شود، مطمئنا ثابت می‌کند نه‌تنها سیاست دولت از ابتدا واگذاری این دوباشگاه نبوده بلکه در این میان اتفاقا از سود کلان سپرده‌های میلیاردی شرکت‌کنندگان در چهار مزایده در حساب‌های بانکی هم منتفع شده است. به هر حال وقتی به سادگی با یک «تغییر عنوان» قانون دور زده می‌شود انتظار اینکه سیاست‌های اصل «44» که انحراف در بخش‌هایی از آن محرز است، به خوبی اجرا شود نیز توقع چندان بجایی نمی‌تواند باشد. اینکه افق سال 1404 با این وضعیت چگونه به دست می‌آید تا ایران الگوی منطقه شود، تقریبا یک معمای از پیش حل شده است.
بازتاب :
بورس در اختیار 20 هزار نفر
بازتاب :
تکذیب دخالت‌های نامرئی در بورس
هادی مومنی- حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل شرکت بورس در روزهایی که بورس تحت تاثیر ریزش‌های دامنه‌داری قرار دارد، در یک نشست خبری سعی کرد با پاسخ به سوال‌های بی‌شمار خبرنگاران بخشی از ابهام‌های موجود را شفاف کند. نفر نخست تالار شیشه‌ای در پاسخ به سوال «جهان‌صنعت» درباره این موضوع که آیا در روند معاملات بازار سهام، دخالت‌هایی از بیرون وجود دارد تا با اختلال در روند بازار، جو را منفی کنند، اظهار داشت: براساس رصدهایی که همیشه انجام می‌دهیم در نهایت به این جمع‌بندی نرسیدیم که طیف خاصی در حال جهت دادن به معاملات بازار سهام هستند. همچنین وی درباره همگرا شدن بزرگان بازار در تالار برای حمایت از بورس برای به تعادل رسیدن این بازار که این روزها به شدت در نوسان، ریزش قیمت، بازدهی و... قرار دارد نیز گفت: هر چند همیشه عرضه، تقاضا و قیمت، تعیین‌کننده وضعیت بازار است اما با برگزاری جلساتی همیشه سعی می‌کنیم با حقوقی‌های بازار تعامل داشته باشیم و شرایط را به صورت کلی به سمت تعادل هدایت کنیم، هر چند در بازار سهام، همیشه خرید و فروش و قیمت، تعیین‌کننده است. در این نشست مدیرعامل شرکت بورس با ارایه گزارش عملکرد پنج ماهه ابتدایی سال، به برنامه‌های در دست اجرای این شرکت تا پایان سال‌جاری اشاره و یک عامل اصلی در تداوم رکود بازار سهام را اعلام کرد. در جریان اولین نشست خبری حسن قالیباف‌اصل، مدیرعامل شرکت بورس در سال‌جاری، برنامه‌های در دست اجرای این شرکت تا پایان سال تشریح و دلایل کاهش حجم معاملات و ارزش بازار و تداوم رکود بورس اعلام شد. حسن قالیباف‌اصل در پاسخ به این سوال ملت‌بازار مبنی بر اینکه عامل اصلی رکود در بازار به واسطه پایین آمدن حجم معاملات و ارزش بازار را چه می‌دانید و در حالی که اغلب فعالان بازار از نبود اعتماد در بازار به عنوان یک معضل یاد می‌کنند، شما اعتقادی به این موضوع ندارید، گفت: در شرایطی که بازارهایی غیر از بازار سرمایه به واسطه اثرات ناشی از در پیش گرفتن سیاست‌های انقباضی دولت در رکود به‌سر می‌برند، نمی‌توان گفت دلیل وضعیت فعلی بورس، بی‌اعتمادی سهامداران به آن است. وی ادامه داد: به اعتقاد من اصلی‌ترین دلیل شرایط فعلی بورس، کمبود نقدینگی در بازار است. مطمئنا اگر سهمی در بازار سرمایه نوسان داشته باشد و به قیمت جذاب برسد، سرمایه‌گذاران تمایل به خریدن آن سهم مشخص دارند. سخنگوی بورس افزود: این درست که حجم معاملات در بازار به شدت کاهش پیدا کرده اما واقعیت آن است که کمتر دچار صف شدیم و عمده سهام در بازار هر روز مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. کمبود نقدینگی نه‌تنها در بورس بلکه در تمام بازارهای مالی کشور قابل مشاهده است. امید است با گشایش‌هایی که بعد از توافق هسته‌ای اتفاق می‌افتد و رفع محدودیت‌ها در حوزه بازار پول، فضای کلی بورس تحت تاثیر مثبت قرار گیرد.
مذاکره برای خرید آخرین نسخه سامانه معاملاتی دنیا
نفر نخست تالار شیشه‌ای در پاسخ به سوالی درباره خرید آخرین نسخه سامانه معاملاتی دنیا به دلیل مشکلات و مسایل فنی نرم‌افزار فعلی که در عرضه اولیه پتروشیمی مبین اتفاقاتی را رقم زد، گفت: شرکت مدیریت فناوری بورس مذاکراتی را در این‌باره آغاز و از شرکت بورس به عنوان کاربر این نرم‌افزار نیز نظرخواهی کرده است. البته دو سال پیش نیز به دنبال تغییر نرم‌افزار بودیم و مذاکرات اولیه‌ای نیز صورت گرفت اما به نتیجه نهایی نرسید. به گفته وی با توجه به اینکه نرم‌افزار فعلی کاملا اتوماتیک نیست، طبیعی است که عامل انسانی باعث بروز خطاهایی می‌شود که امید است با خرید نرم‌افزار جدید، شاهد تکرار اتفاقاتی نظیر معاملات پتروشیمی مبین در آن دوره زمانی نباشیم.
دلیل توقف عرضه‌های اولیه
وی عامل توقف عرضه‌های اولیه را وضعیت فعلی بازار دانست و گفت: بزرگ شدن سبد بازار سرمایه به خاطر عرضه‌های اولیه‌ای بوده که در گذشته انجام شده و شرکت‌های مهمی وارد بازار شده‌اند بنابراین بدون‌شک بازار و فعالان آن از عرضه‌های اولیه استقبال خواهند کرد منتها باید شرایط بازار و نظر سهامدار عمده نیز در این میان در نظر گرفته شود.قالیباف‌اصل به نهایی شدن دستورالعمل جدید عرضه‌های اولیه هم اشاره کرد و گفت: با توجه به پیشنهاد ارایه شده توسط سازمان بورس، شرکت بورس و فرابورس در عرضه‌های اولیه از روش ثبت سفارش استفاده خواهد شد.
هدف بازدید سرمایه‌گذاران خارجی
مدیرعامل شرکت بورس به بازدید سرمایه‌گذاران خارجی برای آشنایی با بازار سرمایه کشور پرداخت و گفت: با توجه به پیشرفت مذاکرات هسته‌ای از ابتدای سال، بازدیدهای مختلفی از بورس اوراق بهادار تهران صورت گرفت به طوری که در این مدت 20 گروه و 130 سرمایه‌گذار انفرادی از بورس تهران بازدید به عمل آوردند. قالیباف اصل افزود: بنابراین می‌توان گفت عمده مراجعات برای بررسی و مطالعه بورس ایران بوده است. همچنین 50 کد معاملاتی جدید برای سرمایه‌گذاران خارجی صادر شده اما این مساله به معنای فعال بودن این سهامداران در ایران نیست چراکه اقدامات عملی این موضوع همانند نقل و انتقال پول نیز باید صورت گیرد تا این امکان به شکل عملیاتی درآید.
برگزاری دومین سمینار حاکمیت شرکتی و اجلاس FEAS
قالیباف‌اصل با اشاره به اینکه دو سال پیش اولین سمینار در حوزه حاکمیت شرکتی برگزار شد، گفت: امسال نیز در نظر داریم دومین سمینار در حوزه حاکمیت شرکتی در راستای اقتصاد مقاومتی را برگزار کنیم زیرا معتقدیم که حاکمیت شرکتی می‌تواند تاثیر مثبتی بر شفافیت بنگاه‌ها داشته باشد. در این راستا اقدامات زیادی صورت گرفته و آیین‌نامه آن تهیه و به سازمان بورس ارسال شده است که در صورت نهایی شدن این مهم معیارها و شاخص‌های مدنظر در دسته‌بندی شرکت‌ها منتشر خواهد شد. مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار به دیگر برنامه این شرکت در سال‌جاری اشاره کرد و گفت: در آبان ماه امسال اجلاس FEAS در اصفهان برگزار می‌شود و شرکت بورس اوراق بهادار میزبان برگزاری سه جلسه شامل جلسه کمیته کاری، هیات رییسه و مجمع سالانه این فدراسیون است. همچنین 20 سالگی این فدراسیون هم در اصفهان برگزار می‌شود.
پذیرش 8 شرکت و راه‌اندازی آتی شاخص تا پایان سال
این مقام اجرایی از برنامه‌ریزی‌ها برای پذیرش هشت شرکت جدید در بورس اوراق بهادار خبر داد و افزود: تا پایان سال چهار شرکت از فرابورس به بورس منتقل خواهند شد. سه صندوق قابل معامله و سه صندوق دیگر که قابلیت ایجاد دارند در بورس نیز پذیرش خواهند شد و پنج اوراق بدهی در برنامه پذیرش شرکت قرار دارد، همچنین 150 هزار نفر ساعت آموزش خواهیم داشت. قالیباف اصل با تاکید بر عرضه اولیه سه شرکت سیمان خوزستان، پتروشیمی مبین و بیمه ما و انتقال پتروشیمی جم از فرابورس به بورس از ابتدای سال، درباره ورود شرکت‌های جدید به بورس گفت: در حال حاضر هشت شرکت در فرآیند پذیرش قرار دارند که برخی از این شرکت‌ها نیز مراحل پذیرش و درج در تابلو آنها انجام شده و آمادگی برای عرضه دارند اگرچه در این میان عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها بستگی به شرایط بازار و اراده سهامدار عمده دارد، طبیعی است در این شرایط سهامداران عمده باید سهام خود را با قیمت پایین عرضه کنند. وی با اشاره به یکی از رویدادهای مهم گفت: در حوزه معاملات آتی سهام، قرارداد آتی روی تک سهم بود. امسال با یک فرمول بحث آتی شاخص را بازسازی کردند که در کمیته فقهی مورد موافقت قرار گرفت و دستورالعمل آن نیز نهایی شده است که امروز به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال می‌شود. وی در واکنش به نبود همگرایی در سهامداران حقوقی برای حمایت از بازار سرمایه گفت: بازار سرمایه نیز همانند بازارهای دیگر است و قیمت تعیین‌کننده همه چیز در آن است. واقعیت آن است که نمی‌توان به صورت دستوری از سهامداران حقوقی خواست سهام بخرند یا بفروشند. بزرگ‌ترین حمایت از بورس شفاف کردن فضای کسب و کار شرکت‌ها و بنگاه‌هاست.
افت 5/3 درصدی شاخص قیمت
بنا بر این گزارش، همچنین مدیرعامل شرکت بورس به ارایه گزارش عملکرد پنج ماهه سال‌جاری پرداخت و با اشاره به رشد دو و پنج درصدی ارزش جاری و اسمی بازار از ابتدای سال تاکنون گفت: طبق آخرین آمار موجود ارزش جاری بازار از 280 هزار میلیارد تومان ابتدای سال به 286 هزار میلیارد تومان رسیده این در حالی است که ارزش اسمی بازار نیز از 95 به 100 هزار میلیارد تومان در حال حاضر بالغ شده است. وی ادامه داد: رشد پنج هزار واحدی ارزش اسمی بازار ناشی از افزایش سرمایه و ورود شرکت‌های جدید به بورس به ترتیب به میزان سه و دو هزار میلیارد تومان است. قالیباف‌اصل به بیان میزان تغییر شاخص کل بورس از ابتدای سال 94 پرداخت و گفت: در حالی شاخص کل بورس از 62 هزار و 500 واحد ابتدای سال به 65 هزار و 700 واحد و رشد پنج درصدی دست یافته که شاخص قیمت با کاهش 980 واحدی (از 26 هزار و 980 واحد به 26 هزار واحد) افت 5/3 درصدی را در پنج ماهه گذشته رقم زده است. وی همچنین به رشد ناچیز متوسط P/E بورس اشاره کرد و گفت: طبق آخرین آمار متوسط P/E بورس به 6/5 مرتبه رسیده که به نسبت ابتدای سال که این میزان 4/5 مرتبه بوده، 2/0 افزایش نشان می‌دهد.
کاهش معاملات خرد و بلوک سهام در 5 ماهه 94
مدیرعامل شرکت بورس در ادامه درباره معاملات خرد و بلوک سهام در پنج ماهه سال‌جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته گفت: امسال 12 هزار و 600 میلیارد تومان خرید و فروش خرد و بلوک در بورس صورت گرفته که با 15 هزار میلیارد تومان کاهش نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش 17 درصدی را نشان می‌دهد. علاوه بر این در مدت یادشده معاملات برخط نیز 16 درصد افت داشته و از 5/84 هزار میلیارد تومان به 70 هزار میلیارد تومان رسیده است. وی رشد یک درصدی دفعات معامله را در پنج ماهه نخست سال مورد توجه قرار داد و گفت: با وجود پایین بودن ارزش معاملات اما دفعات معامله رشد محسوسی داشته که عمده معاملات نیز مربوط به معاملات خرد و ریز بوده است.
عملکرد حقوقی‌ها و حقیقی‌ها
قالیباف‌اصل به فعالیت سهامداران حقوقی و حقیقی بورس طی پنج ماهه ابتدایی سال‌جاری اشاره کرد و گفت: سرمایه‌گذاران حقوقی با 42 درصد سهم خرید و 46 درصد سهم فروش در مجموع 500 میلیارد تومان اضافه فروش داشتند این در حالی است که سرمایه‌گذاران حقیقی با 58 درصد خرید و 54 فروش در مجموع 500 میلیارد تومان معادل چهار درصد اضافه خرید به نام خود ثبت کردند. وی به فعال بودن 1470 ایستگاه کاری صنعت کارگزاری بجز معاملات آنلاین اشاره کرد و گفت: در حال حاضر مجوز 87 ایستگاه کاری جدید اعطا شده این در حالی است که 24 مجوز نمایندگی و دفتر پذیرش از طرف بورس برای کارگزاران صادر شده است. وی همچنین پیشرفت پروژه ساختمان اصلی بورس را 65 درصد عنوان کرد و گفت: پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال ساختمان اصلی بورس تکمیل و آماده سکونت شود.
در جریان بودن یک پرونده حقوقی
همچنین کریمی، معاون حقوقی شرکت بورس در این نشست خبری در پاسخ به سوالی مبنی بر آخرین آمار از در جریان بودن پرونده‌های حقوقی در شرکت بورس گفت: خوشبختانه درسال‌جاری هیچ دعاوی علیه بورس صورت نگرفته است و پرونده‌ای در این زمینه وجود ندارد. ناگفته نماند یک پرونده از سنوات گذشته مربوط به شرکت ایران‌ترانسفو وجود دارد که شرکت بورس به عنوان خوانده مطرح است منتها هنوز رای نهایی برای این پرونده صادر نشده است.
اصلاح دستورالعمل پذیرش
افزون‌بر این امیرحمزه مالمیر، معاون ناشران بورس تهران نیز به اصلاحات مواردی در دستورالعمل پذیرش شرکت‌ها و ارسال آن به سازمان بورس اشاره کرد و گفت: شرایط عمومی و اختصاصی در بحث پذیرش شرکت‌ها، شرایط حذف شرکت‌ها از بورس، طبقه‌بندی شرکت‌ها و جابه‌جایی آنها در تابلوها، خروج اختیاری شرکت‌ها از بورس، پذیرش و ورود راحت‌تر شرکت‌ها به بورس با توجه به محدودیت‌های مدیریتی در برخی از شرکت‌ها از جمله مواردی است که با دقت و توجه بیشتری در دستورالعمل جدید به آنها پرداخته شده است.
با اروپایی‌ها در حال مذاکره هستیم
هادی مومنی- حامد سلطانی‌نژاد، مدیرعامل تازه بورس کالا که به تازگی جانشین حسین پناهیان مدیرعامل پیشین این بورس شده است. در اولین نشست خبری خود در فضایی متفاوت‌تر از شرکت سپرده‌گذاری مرکزی روبه‌روی خبرنگارانی نشست که با حساسیت خاص موضوعات متفاوتی را دنبال می‌کردند تا به یک پاسخ قانع‌کننده برسند. هر چند در این نشست حاشیه «بورس مسکن» به خوبی شفاف و تشریح نشد اما مباحث دیگر به درستی توانست بخشی از ابهام‌های موجود را برطرف کند. در این نشست خبری مدیرعامل بورس کالا در پاسخ به سوال «جهان صنعت» مبنی بر اینکه شرکت‌های خارجی فورفیتینگ «رتبه‌سنجی و اعتبارسنجی» بر چه اساس و مبنایی و از چه کشورهایی انتخاب خواهند شد، اظهار داشت، برای رتبه‌سنجی، اعتبارسنجی و اخذ تضامین استاندارد نیاز است تا از شرکت‌های خارجی در بورس کالای ایران استفاده شود و مذاکرات اولیه با معتبرترین شرکت‌های اروپایی در حال انجام است تا شرایط و بستر‌های مورد نیاز سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور و فعالیت در بورس کالای ایران مهیا شود. مرد نخست بورس کالا در پاسخ به سوال دیگر «جهان‌صنعت» مبنی بر اینکه سیاست بورس کالا بر اساس تامین مالی بر مبنای سیاست‌های توسعه‌ای ششم اقتصادی که چندی پیش توسط رهبر معظم انقلاب مشخص و ابلاغ شد چیست، پاسخ داد انتشار اوراق سلف موازی یکی از سیاست‌هایی است که توسط آن تامین مالی معنی‌دار در این بورس انجام می‌شود.
برندسازی
مدیرعامل بورس کالا در ادامه این نشست خبری به چشم‌انداز اقتصاد جهانی و عملکرد چهار ماهه سال 94 در مقایسه با مدت مشابه سال 93 پرداخت و درباره برنامه‌های بورس کالا در سال‌جاری و پس از تحریم، اهم برنامه‌های توسعه‌ای از جمله راه‌اندازی قراردادهای مشتقه ارز، محصولات فولادی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، گسترش معاملات تالار صادراتی، ایجاد امکان تامین مالی بین‌المللی و همچنین مقدمات مقدمات عرضه املاک و سیمان توضیحاتی را ارایه کرد. وی پس از تبریک روز خبرنگار و تقدیر از خبرنگاران و رسانه‌های کشور در شفاف‌سازی اقتصاد ملی، بر نقش‌آفرینی بورس کالای ایران در توسعه تعاملات بین‌المللی در دوران پساتحریم تاکید کرد و گفت: با توجه به اهمیت بورس کالا و جایگاه مطلوب این بورس در بورس‌های منطقه‌ای، تبدیل برند بورس کالا به یک برند جهانی، دور از دسترس نیست و این بورس با ایجاد امکان پوشش ریسک در بازارهای بین‌المللی درصدد افزایش عمق و تعداد بازیگران بین‌المللی و ایجاد امکان تامین مالی بین‌المللی از طریق فراهم کردن امکان فعالیت موسسات فورفیتینگ به منظور تامین مالی صادرات و واردات است. سلطانی‌نژاد با اشاره به امکان ایجاد زمینه لازم برای معاملات مدت‌دار و اعتباری بین‌المللی در بورس کالا خاطرنشان کرد: گسترش معاملات تالار صادراتی در این بورس از طریق افزایش تنوع کالاها نظیر محصولات پتروشیمی، مواد معدنی، سیمان امکانپذیر است و فراهم کردن زمینه حضور عرضه‌کنندگان خارجی در رینگ صادراتی، معاملات ارزی در رینگ صادراتی و راه‌اندازی معاملات سوآپ کالایی با کشورهای همجوار در دستور کار این بورس قرار دارد.
راه‌اندازی معاملات اوراق صندوق‌های کالایی
مدیرعامل بورس کالا با اشاره به لزوم گسترش بازار از طریق نوآوری و گسترش ابزارهای مالی گفت: با توجه به موجودی انبارهای شرکت‌های بزرگ فولادی و پتروشیمی کشور، می‌توان به پشتوانه این انبارها، معاملات اوراق صندوق‌های کالایی در بورس کالا را راه‌اندازی کرد تا مجموعه این شرکت‌ها بتوانند با فروش اوراق این صندوق‌ها، از نقد شدن منابع حبس شده در انبارهای خود، اطمینان حاصل کنند. همچنین انتشار اوراق سلف استاندارد روی تعدادی از محصولات پتروشیمی نیز در این بورس در دستور کار قرار دارد.
اقتصاد مقاومتی
بر اساس این گزارش، سلطانی‌نژاد در ادامه با بیان اینکه با توجه به اهمیت بورس کالا، جایگاه و وظایف این بورس در اسناد بالادستی اقتصاد کشور کاملا مشخص شده است، گفت: بورس کالا می‌تواند در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی با ایجاد تنوع در روش‌های فروش، انتخاب مشتریان راهبردی، مشارکت دادن بخش‌خصوصی در فروش، افزایش صادرات پتروشیمی و افزایش صادرات فرآورده‌های نفتی در جهت مقابله با ضربه‌پذیری درآمد حاصل از صادرات نقش مهمی ایفا کند. مدیرعامل بورس کالا شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و همچنین شفاف و روان سازی نظام توزیع و قیمت‌گذاری و روزآمدسازی شیوه‌های نظارت بر بازار را از دیگر مزایای بورس کالا برای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دانست. سلطانی‌نژاد در ادامه با اشاره به برنامه ششم توسعه و با بیان اینکه گسترش و تعمیق نظام جامع تامین مالی و ابزارهای آن از جمله سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه است، گفت: جایگاه بورس کالا به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه کشور در برنامه ششم توسعه کاملا مشخص و آشکار است و مقرر شده که با مشارکت اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی، افزایش سهم موثر بازار سرمایه در جهت توسعه سرمایه‌گذاری و ثبات و پایداری و کاهش خطرپذیری فعالیت‌های تجاری و اقتصادی کشور، گسترش و تعمیق نظام جامع تامین مالی صورت گیرد که اقتصاد ملی می‌تواند جهت تحقق این مهم از ظرفیت بورس کالا استفاده کند. مدیرعامل بورس کالا در ادامه توضیح داد: براساس ماده «21» قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت به منظور تنظیم مناسب بازار، افزایش سطح رقابت، ارتقای بهره‌وری شبکه توزیع و شفاف‌سازی فرآیند توزیع کالا و خدمات، دولت مکلف است با رعایت قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل‌و چهارم قانون اساسی، قیمت‌گذاری را به کالاها و خدمات عمومی و انحصاری و کالاهای اساسی یارانه‌ای و ضروری محدود کند. باتوجه به اینکه بورس کالا نشان داده است توانسته در اصلاح سیستم قیمت‌گذاری و کشف نرخ منطقی، شفاف و منصفانه نقش قابل قبولی ایفا کند، در راستای این قانون همچنان می‌تواند گام قابل قبولی بردارد.
آمار فعالیت 4 ماهه
مدیرعامل بورس کالا با ارایه آمار معاملات این بورس طی سال گذشته و چهار ماهه سال‌جاری معاملات بورس کالا را تحت تاثیر دو دسته عوامل حقیقی و عوامل اسمی دانست و بیان کرد: وضعیت تولید و تقاضای کالاها در کشور و توسعه بازارهای بورس کالا، مهم‌ترین عوامل حقیقی هستند و عوامل اسمی شامل تورم، نرخ ارز و قیمت‌های جهانی کالاهاست. وی درباره کاهش ارزش معاملات محصولات صنعتی و معدنی و پتروشیمی در این بورس در چهار ماهه سال 94 گفت: ارزش معاملات محصولات صنعتی و معدنی در بورس کالا با توجه به رکود بخش‌های مسکن و فولاد کشور در این مدت از کاهش 33 درصدی برخوردار شد ضمن آنکه در بخش محصولات پتروشیمی نیز این بورس افت 31 درصدی ارزش معاملات را با توجه به وضعیت بازارهای جهانی و داخلی تجربه کرد لیکن در بخش کشاورزی با توجه به اجرایی شدن آیین‌نامه ماده «33» قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و تعاملات مطلوب صورت گرفته با وزارت جهاد کشاورزی، رشد چشمگیر 1900 درصدی برای این محصولات در چهار ماهه اول امسال ثبت شد. سلطانی‌نژاد در ادامه با اشاره کاهش ارزش 47 درصدی ارزش معاملات قراردادهای آتی در این بورس گفت: عدم رونق بازار نقدی سکه در این مدت و کاهش نوسانات قیمت سکه طلا، بر افت معاملات سکه در این بورس تاثیرگذار بوده است. وی با اشاره به اقدامات بورس کالا برای رونق معاملات قراردادهای آتی گفت: ایجاد جذابیت در اوراق موجود از طریق ابزارهایی نظیر کاهش وجه تضمین و راه‌اندازی قراردادهای اختیار معامله به همراه ترویج و فرهنگ‌سازی هدفمند در حوزه قراردادهای مشتقه در تعامل با دستگاه‌های سیاست‌گذار و فعالان بازار از جمله اقداماتی است که در دستور کار این بورس قرار دارد.
برنامه‌ها
سلطانی‌نژاد با اشاره به اهم برنامه‌های بورس کالا در سال 94 گفت: راه‌اندازی قراردادهای مشتقه روی ارز، محصولات فولادی و پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی و ایجاد امکان دسترسی برخط کارگزاران و فعالان بازار به سیستم معاملاتی بورس کالای ایران از مهم‌ترین اقدامات این بورس در سال‌جاری به شمار می‌رود. وی بخش دیگری از برنامه‌های سال‌جاری را مبتنی بر تعاملات این بورس با نهادها و سازمان‌های ذینفع برشمرد و افزود: ترویج و فرهنگ‌سازی هدفمند در حوزه قراردادهای مشتقه در تعامل با دستگاه‌های سیاست‌گذار و فعالان بازار، توسعه تعاملات بورس کالا با شرکت‌های کارگزاری به عنوان بازوی بازاریابی این نهاد در راستای تقویت شبکه بازاریابی، توسعه تعاملات نظام‌مند و برنامه‌محور با تمامی ذی‌نفعان بورس کالا علی‌الخصوص تشکل‌های صنفی و نهادهای سیاست‌گذار و اجرایی در بازار کالایی، توسعه تعاملات با بانک‌ها و صندوق‌های ضمانت به منظور کمک به تامین مالی خریداران کالا از طریق بورس کالا جهت گسترش معاملات نسیه از دیگر برنامه‌های بورس کالا در سال‌جاری است.
بورس ارز
مدیرعامل بورس کالا درباره زمان راه‌اندازی و چگونگی تشکیل بورس ارز گفت: سیاست‌گذار این مساله بانک مرکزی است و مذاکرات در این باره ادامه دارد. وی با بیان اینکه بورس کالا در این زمینه آمادگی کامل دارد به ظرفیت توسعه بورس ارز اشاره کرد و گفت: شرکت بورس کالا تجربه خوبی در قرارداد آتی سکه دارد که این تجربه قابل تعمیم به بورس ارز نیز می‌باشد. وی ادامه داد: آنچه در بورس ارز اهمیت دارد این است که بورس کالا به کمک بانک مرکزی اقدام به تنظیم بازار ارز خواهد کرد. در این زمان ارز دو نرخی وجود نخواهد داشت و قیمت ارز در این بازار تعیین می‌شود. وی با بیان اینکه در قدم اول دو ارز رایج در این بازار وجود خواهد داشت، گفت: با توجه به قراردادها و برنامه‌ریزی‌هایی که با کشورهای مختلف در آینده خواهیم داشت می‌توانیم از ظرفیت بورس ارز برای سایر واحدهای پولی دنیا استفاده کنیم. در ادامه به توصیف شرایط کنونی بازار ارز پرداخت و تشریح کرد: دو نرخی بودن بازار ارز، فقدان شفافیت در عملکرد ارکان بازار، عدم مکانیسم شفاف کشف قیمت ارز، عدم توانایی جهت پوشش ریسک برای تجار و بازرگانان، عدم وجود ساختار مناسب جهت تعامل میان فعالان بازار ارز و سیاست‌گذاران بازار و عدم وجود ابزارهای کنترلی جهت نظارت بر بازار ارز، شرایط کنونی این بازار را به نمایش می‌گذارد که بورس کالا با هماهنگی و همکاری بانک مرکزی به عنوان متولی بازار ارز کشور، تصمیم دارد با راه‌اندازی بورس ارز، گامی اساسی در جهت شفافیت معاملات این بازار بردارد. وی با اشاره به لزوم حضور معامله‌گران بازار آتی از جمله پوشش‌دهندگان ریسک، سفته‌بازان و آربیتراژگران در بورس ارز افزود: کشف شفاف قیمت، از بین بردن ریسک‌های اعتباری طرف مقابل، قابلیت دسترسی برای تمام شرکت‌کنندگان در بازار و نقدشوندگی بسیار بالا از جمله مزیت‌های ابزار آتی به منظور تحقق پوشش ریسک است که این ویژگی‌ها شامل بازار قراردادهای آتی ارز نیز خواهد شد. وی بر توسعه فرهنگ‌سازی در بورس کالا تاکید کرد و گفت: خبرنگاران و رسانه‌ها می‌توانند در آشنا کردن فعالان اقتصادی و مردم با فعالیت‌های بورس کالا و توسعه فعالیت‌های بورس کالا به صورت یک مطالبه عمومی، نقش بسزایی را ایفا کنند.
ورود سیمان به بورس
این مقام مسوول در بورس کالا به موضوع ورود سیمان هم به این بورس اشاره کرد و گفت: آزادسازی قیمت سیمان و ورود این محصول به بازار آزاد قیمت‌گذاری یک اتفاق مبارک است. مذاکرات از قبل برای نهایی شدن ورود سیمان به بورس کالا صورت گرفته و موافقت اولیه آن نیز اخذ شده اما اینکه چه زمانی این مهم محقق می‌شود بستگی به تمایل شرکت‌های این گروه دارد. حضور سرمایه‌گذاران خارجی از طریق واسطه‌های مالی وی با اشاره به برنامه بورس کالا به منظور بین‌المللی شدن پس از رفع تحریم‌ها گفت: یکی از مسایلی که در حوزه بین‌المللی‌سازی بورس در شرایط پساتحریم دنبال می‌کنیم حضور نهادهای مالی بین‌المللی در ایران است تا به این طریق دانش مالی در کشور توسعه پیدا کند. وی ادامه داد: ما به دنبال حضور سرمایه‌گذاران خارجی از طریق واسطه‌های مالی از جمله کارگزاری‌ها، بانک‌ها، نهادهای خزانه‌دار و... هستیم تا به این وسیله توسعه بورس کالا اتفاق بیفتد.
چالش‌های عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا
حمایت از بازار شفاف یا درست کردن حیاط‌خلوت
هادی مومنی- نگاهی به تاریخچه تاسیس بورس کالا نشان می‌دهد که در راستای تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه که مطابق با آنها شورای‌عالی بورس موظف به راه‌اندازی و گسترش بورس‌های کالایی در ایران شناخته شده بود، بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ به عنوان نخستین بورس کالایی در ایران و بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند. بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران و با تصویب شورای عالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ با درهم‌آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد و پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد. هرچند در ابتدا نگاه توسعه‌ای در بورس کالا همانند حالا آن قدر وسیع نبود که بازارهای متشکل زیادی در این بورس به وجود آید اما در کشوری که یکی از بزرگ‌ترین دارندگان نفت دنیا به شمار می‌رود، طبیعتا مشتقات این طلای سیاه نیز می‌تواند بازارهای خوبی را شکل دهد تا با دادوستد این‌گونه محصولات افراد حقیقی و حقوقی این بازار انتفاع زیادی را به دست آورند هرچند یکی از اهداف بزرگ اولیه بورس کالا عرضه نفت‌خام در این بازار بود که بعدها با تشکیل بورس انرژی عملا این برنامه محقق نشد که با شرایط فعلی یک موهبت است چراکه بورس انرژی حتی پس از چند سال از شکل‌گیری هنوز در آرزوی عرضه نفت خام به سر می‌برد و احتمالا اگر بورس انرژی هم متولد نمی‌شد، بورس کالا برای کشاندن نفت خام به این نهاد مشکلات این روزهای بورس انرژی را تجربه می‌کرد. اما عرضه محصولات پتروشیمی‌ها در بورس کالا از همان ابتدا یکی از استراتژی‌های مدیران این بازار بود و از همان ابتدا تا به حال هم مقاومت‌های پنهان و آشکاری برای اختلال در عرضه این محصولات در بورس کالا انجام می‌شود ولی مزایای عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا چیست و چرا بهتر است عرضه‌کنندگان در این بازار محصولات خود را عرضه کنند.
جذابیت‌های مالیاتی
یکی از جذابیت‌های معامله محصولات پتروشیمی در بورس کالا قطعا معافیت‌های مالیاتی است به طوری که طبق ماده «6» قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، معادل 10 درصد از مالیات بر درآمد حاصل از فروش کالاهایی که در بورس‌های کالایی پذیرفته شده و به فروش می‌رسد و 10 درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بورس‌های داخلی یا خارجی پذیرفته می‌شود و پنج درصد از مالیات بر درآمد شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بازار خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می‌شود از سال پذیرش تا سالی که از فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در این بورس‌ها یا بازارها حذف نشده‌اند، با تایید سازمان بورس و اوراق بهادار بخشوده می‌شود؛ شرکت‌هایی که سهام آنها برای معامله در بورس‌های داخلی یا خارجی یا بازارهای خارج از بورس داخلی یا خارجی پذیرفته می‌شود در صورتی که در پایان دوره مالی به تایید سازمان بورس و اوراق بهادار حداقل 20 درصد سهام شناور آزاد داشته باشند معادل دو برابر معافیت‌های فوق از بخشودگی مالیاتی برخوردار می‌شوند. همچنین شرکت‌های عرضه‌کننده محصولات بسیار بیشتر از درآمد ناشی از فروش محصول هستند. به عنوان مثال کل کارمزدی که برای معاملات حدود 20 هزار میلیارد تومانی پتروشیمی‌ها در سال 93 در بورس کالا در نظر گرفته شد، حدود 15 میلیارد تومان بود، این در حالی است که در سال گذشته 9 میلیارد و 600 میلیون تومان بابت جرایم تاخیر از مشتریان دریافت شد که برمبنای اعلام مدیرعامل این بورس مبلغ فوق به شرکت‌های پتروشیمی برگشته و از سوی دیگر براساس قانون «260» میلیارد تومان دیگر نیز به نام معافیت مالیاتی نصیب همین شرکت‌های پتروشیمی عرضه‌کننده در بورس کالا شده است. همه این موارد می‌تواند از مشوق‌های عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا باشد اما آیا این انگیزه لازم و کافی است؟
سنگ بزرگ وزارت صنایع
اما یکی از منتقدان اصلی عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا وزارت صنایع است که حتی در برهه‌ای از زمان در گذشته‌ای نه‌چندان دور کار به جلوگیری عرضه هم کشیده شد که البته وزیر صنعت آن را تکذیب کرد. دلیلی همانند «افزایش بی‌رویه قیمت محصولات در بورس کالا، ایجاد نشدن رقابت سالم در این بازار، عرضه همزمان محصولات در بورس و بازار آزاد و...» از جمله دلایل اصلی این اتفاق‌ها بود. به هر حال باید پذیرفت که عدم عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا خود آسیب‌های زیادی را به وجود می‌آورد. معامله نشدن محصول‌های مهم در فضایی غیربورس کالا، عدم شفافیت و نظارت بر عملکرد پتروشیمی‌ها در تامین نیاز داخلی و رعایت قیمت‌ها، پیش‌بینی افزایش قیمت‌ها بین 25 تا 30 درصد و عدم تامین نیاز کافی واحدهای پایین‌دستی از جمله معایب عدم عرضه محصول‌های پتروشیمی در بورس کالاست که باید به آن توجه کرد. در کنار آن دسترسی سریع و بدون واسطه به این محصولات در بورس کالا هم می‌تواند نقش خوبی را در تامین این محصولات برای صنایع بزرگ و خرد ایجاد کند. اما بورس کالا نیز علاوه بر اینکه هیچ‌گاه از عرضه محصولات پتروشیمی عقب‌نشینی نمی‌کند، با اجرای برنامه‌های تازه همیشه سعی می‌کند فرصت‌های تازه‌ای را در این بخش برای همه فعالان به وجود آورد تا هم رسمیت بیشتری به عرضه این محصولات در این نهاد بدهد و هم چشم‌انداز خوبی را در پیش بگیرد. یکی از این سیاست‌ها امکان خرید محصولات پتروشیمی برای مشتریان خرد و فروش اعتباری این محصولات در بورس کالاست.
ادامه اعتراض‌ها
در همین حال اعتراض‌ها همیشه از سوی نهاد بزرگی همانند وزارت صنایع و شرکت‌های میانه‌دستی نیست به طوری که به تازگی دبیر انجمن صنایع همگن‌پلاستیک استان تهران از احتمال خروج عرضه محصولات پتروشیمی از بورس کالا خبر داد و گفت: پیشنهاد کرده‌ایم که برای برقراری عدالت و رسیدن پتروشیمی به دست تولیدکننده واقعی، توزیع این ماده اولیه را به انجمن بسپارند. مرتضی نیک‌سرشت با بیان اینکه همه اعضای انجمن صنایع همگن از پروانه بهره‌برداری برخوردارند و در این حوزه کار می‌کنند، اظهار کرد: در سال‌های گذشته نیز خود انجمن ناظر بر توزیع پتروشیمی بین تولیدکننده‌ها بوده است اما متاسفانه از دوره‌ای پتروشیمی را وارد بورس کالا کردند. کار آنقدر جدی است که اخیرا جلسه‌ای با انجمن کارفرمایان پتروشیمی داشته‌ایم و قرار است این تفاهمنامه دوباره منعقد شود و امیدواریم دوباره توزیع را به انجمن بسپارند. وی درباره مشکلات و دلیل خروج از بورس کالا می‌گوید تهیه پتروشیمی توسط واحدهای کوچک و متوسط، سخت است چراکه خرید پتروشیمی در بورس به صورت نقدی است و از سوی دیگر بعضا تا 40 روز طول می‌کشد که محصول به دست تولیدکننده برسد و به همین دلیل بسیاری از بنگاه‌های کوچک و متوسط توان خرید مواد اولیه را از بورس کالا ندارند. از سویی دیگر برخی دلالان می‌توانند مقدار زیادی پتروشیمی را از بورس کالا بخرند و احتکار کنند و سپس بفروشند اما پیش از این انجمن به صورت عادلانه و براساس میزان تولید هرکدام از واحدهای تولیدی به آنها سهمیه می‌داد و تجربه موفقی هم بود.
افق‌های پیش‌رو و آسیب‌ها
به هر حال آن چیزی که مشخص است، چه وزارت صنعت بخواهد یا نخواهد، محصولات پتروشیمی کم یا زیاد در بورس کالا مورد معامله قرار می‌گیرد و سنگ‌اندازی‌های موجود شاید در انجام سیستماتیک و کلی همه محصولات در این بورس در بخش محصولات پتروشیمی اختلالی ایجاد کند اما نمی‌تواند به عنوان سدی جلوی عرضه‌ها را بگیرد. نگاه کلی دولت به عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا مثبت است اما به دلیل ذینفع بودن افراد حقیقی و حقوقی که به رانت‌های زیادی دسترسی دارند، همیشه جلوی شفاف شدن مسایل را می‌گیرند. آمار عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا گویای این نکته است که محصولات متنوع با حجم‌های قابل قبول روزانه در این بورس مورد معامله قرار می‌گیرد و فشارهای هر از گاهی هم که وجود دارد تا به امروز نتوانسته است راه به جایی ببرد. البته باید به این مساله مهم هم اشاره کنیم که بورس کالا هم می‌بایست با فراهم کردن بستر و زیرساخت‌های مناسب معاملاتی و مشارکت دادن واقعی بازیگران خرید و فروش حقیقی و غیردولتی محصولات پتروشیمی زمینه‌ساز توسعه بیشتر این بازار شود.
منبع :
روزنامه جهان صنعت + بخش دوم + سوم + چهارم
بورس با توافق هسته‌ای آرام شد
فطانت سکوت خود را شکست
هادی مومنی- محمد فطانت روز گذشته در دومین نشست خبری خود درباره موضوع‌های زیادی شفاف‌سازی کرد. نفر نخست سازمان بورس در پاسخ به سوال «جهان‌صنعت» که این نهاد چه برنامه‌هایی بر اساس ابلاغ سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه در بخش سهم تامین مالی بازار سرمایه دارد، گفت با راه‌اندازی شرکت‌های Ratingو توسعه سیاست‌های جدید این بخش را به صورت جدی‌تر از همیشه در بازار سرمایه دنبال می‌کنیم. همچنین رییس سازمان بورس با اشاره به مجموعه‌ای از دلایل ریزش شاخص بعد از اعلام توافق هسته‌ای و دچار شدن بازار به یک عارضه، از ایجاد یک تغییر در سایت کدال خبر داد و زمان از سرگیری عرضه‌های اولیه در بازار سهام را اعلام کرد. محمد فطانت در جریان دومین نشست خبری سال‌جاری بعد از ارایه گزارش آماری از متغیرهای بورس‌ها، مجموعه‌ای از دلایل ریزش شاخص بعد از اعلام توافق هسته‌ای را اعلام کرد و خبر از دو اتفاق مهم داد. وی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه یکی از معضل‌های اصلی بازار که در جلسه حقوقی‌ها با مقامات سازمان بورس نیز بر آن تاکید شد کمبود نقدینگی است. برنامه سازمان بورس برای حل این مشکل چیست، گفت: واقعیت آن است که در کلیت اقتصاد نقدینگی قابل توجهی وجود دارد. اینکه سرمایه‌گذاران منابع و نقدینگی خود را در چه بخشی سرمایه‌گذاری کنند مساله اساسی است. بازار سرمایه امروزه در شرایطی قرار گرفته که نیاز به حمایت‌های جدی دارد. به دلیل شرایط حاکم بر اقتصاد، سرمایه‌گذاران دارای دغدغه‌های بی‌شماری هستند و بورس با علایق و سلایق متعددی روبه‌رو است. وی در ادامه با تاکید اینکه جذاب شدن بازار سرمایه به عنوان راهکار کوچ نقدینگی به این بازار باید مورد توجه قرار گیرد، گفت: یکی از روش‌های که باعث افزایش جاذبه بورس می‌شود و می‌تواند منابع را از سایر بخش‌ها به این بازار سوق دهد، ترویج صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که تعدادی مجوزهای جدید ارایه شده و آمادگی برای صدور مجوزهای دیگر هم وجود دارد به‌طوری که شرکت‌ها می‌توانند در تامین مالی از این صندوق‌ها بهره بگیرند.
کدال در قاب جدید
دبیر شورای عالی بورس با اعلام یک اقدام جدید از راه‌اندازی سیستم جدید کدال از ابتدای هفته آینده خبر داد و گفت: از جمله ویژگی‌های سیستم جدید امکان ارتباط با تمام مرورگرها و نرم‌افزارهای تلفن همراه، افزایش سرعت، امکان جست‌وجو و بارگذاری بهتر، سریع‌تر و ساده‌تر است. وی درباره زمان راه‌اندازی سیستم جدید گفت: فاز ابتدایی این طرح از ابتدای هفته آینده اجرایی خواهد شد و سیستم کدال در تارنمای Codal. ir قابل استفاده است. سیستم کنونی نیز تا 3 ماه به آدرس Codal. ir/old قابلیت دستیابی دارد اما بعد از اتمام مدت زمان یادشده، تنها سیستم جدید قابل دسترس خواهد بود.
عرضه‌های اولیه از شهریور با روش نوین
وی با بیان اینکه عرضه‌های اولیه در بورس از شهریور از سر گرفته می‌شود، از اجرای روش جدید ثبت سفارش در این باره خبر داد و گفت: نرم‌افزار ثبت سفارش آماده شده که یک روش نوین به حساب می‌آید و برای اولین بار در بورس اجرا خواهد شد. وی افزود: طراحی این نرم‌افزار انجام شده و امید است از اول شهریور با شرکت‌های کوچک که ناشران از حق انتخاب استفاده از روش جدید یا قدیم برخوردار هستند، شروع به این کار خواهیم کرد. البته انتخاب ناشران به صورت اختیاری در یک مدت زمان خاص صورت خواهد گرفت و بعد از آن تمامی عرضه‌های اولیه به روش جدید منتقل خواهد شد.
دچار شدن بازار به عارضه کم واکنشی
رییس سازمان بورس درباره آثار غیرمنتظره اعلام توافق هسته‌ای بر بازار سرمایه گفت: امروز شاهد هستیم شاخص بورس هر آن چیزی که در واقعیت بازار، شرکت‌های موجود و اتفاقات پیرامونی وجود دارد را به خوبی منعکس می‌کند. اعلام دلایل و چرایی نوسان‌های شاخص بعد از اعلام توافق هسته‌ای وظیفه تحلیلگران بازار، مشاوران سرمایه و... است اما آن چیزی که در این میان واضح است دیده شدن ظرفیت‌های متعدد بازار سرمایه در بیانیه منتشر شده از مذاکرات هسته‌ای است که یک اتفاق مهم و مثبت قلمداد می‌شود. این مقام مسوول با اشاره به دچار شدن بازار به عارضه کم واکنشی گفت: بازار سرمایه در این مقطع زمانی نه تنها به توافق هسته‌ای بلکه به همه اتفاقات خوب بی‌تفاوت است و این عارضه در چنین مواقعی آشکار می‌شود.
مهم‌ترین عوامل ریزش شاخص
وی با اشاره به مهم‌ترین عوامل ریزش حدود سه هزار واحدی شاخص بعد از اعلام توافق هسته‌ای گفت: در دوره زمانی که بورس روزهای حساس خود را پشت‌سر می‌گذاشت، فصل مجامع را پیش رو داشتیم. در چهار ماهه نخست سال 363 مجمع برگزار شد که جالب است بدانید 58 درصد از این میزان (212 شرکت) مجامع خود را در ماه تیر برگزار کردند و 169 شرکت از 212 شرکت نیز که از جمله شرکت‌های بزرگ و مهم بورس بودند در سه روز آخر تیر ماه به مجمع سالانه رفتند. وی ادامه داد: طبیعتا به خاطر اتفاقات خاصی که در برخی از صنایع در آن مقطع زمانی وجود داشت باعث شد وضعیت مخربی بر بازار سرمایه حکمفرما شود. از جمله این اتفاقات مربوط به صنعت بانکی بود به‌طوری که طبق اعلام بانک مرکزی بانک‌ها ملزم به تقسیم حداقلی سود به منظور تقویت بنیه مالی بانک‌ها شدند. به اعتقاد من این اقدام تصمیم درستی بود که در چشم‌انداز آتی این گروه نمایان خواهد شد.
کاهش سود تقسیمی گروه بانکی
فطانت با اعلام کاهش سود تقسیمی گروه بانکی در سال مالی 93 نسبت به سنوات گذشته گفت: شرکت‌های بانکی از حدود هشت هزار میلیارد تومان سود تقسیمی که طی سال‌های گذشته به آن دست یافته بودند در سال مالی قبل تنها توانستند 1600 میلیارد تومان سود تقسیمی را محقق کنند. این مقام مسوول ناهماهنگی در برخی از دستگاه‌ها در اعلام نرخ فرآورده‌های نفت خام و میعانات را از دیگر عوامل اثرگذار بر رکود بازار عنوان کرد و گفت: توقف و بازگشایی چند باره نماد شرکت‌های پالایشی به دلیل وجود ناهماهنگی‌هایی بر سر راه اعلام نرخ فرآورده‌های این گروه و به تنفس کشیده شدن مجامع سالانه برخی از این شرکت‌ها موجب شد بازار واکنش‌های منفی از خود نشان دهد. فطانت همچنین کاهش قیمت گندله و سنگ معدن، قیمت جهانی نفت، فلزات اساسی، مس، طلا و... را در وضعیت بنیادی شرکت‌های بورسی و به تبع آن کاهش شاخص بورس تاثیرگذار دانست.
دستاورد بزرگ هسته‌ای و برنامه‌های سازمان
وی نتیجه بزرگ توافق هسته‌ای را برگشت آرامش به بازار و رفع دغدغه‌های گذشته عنوان و به فرصت‌های پیش آمده در این باره اشاره کرد و گفت: سازمان بورس نیز همانند سایر بخش‌های اجرایی کشور برای دوران پساتحریم برنامه‌های مدونی دارد که از جمله آنها می‌توان به جذب سرمایه‌گذار خارجی، ارایه مجوز به نهادهای خارجی برای سرمایه‌گذاری در بازارسرمایه ایران اشاره کرد. فطانت با اشاره به اینکه بازار پول همچنان یک رقیب جدی برای بازار سرمایه محسوب می‌شود، گفت: جای تعجب دارد در زمانی که بخش واقعی اقتصاد نمی‌تواند سودهای مناسبی را کسب کند چطور نظام بانکی از پس پرداخت تسهیلات با نرخ 27 درصد به بالا که توسط برخی از موسسات داده می‌شود، بر می‌آید؟! این در حالی است که نرخ قانونی سپرده بانکی نیز با وجود اعلام‌های چندباره رعایت نمی‌شود و فعلا کوچ پول به سمت سیستم بانکی وجود دارد. امیدواریم این مساله با تصمیمات اتخاذ شده به زودی اصلاح شود. وی در ادامه به بند «6» اصلاحیه قانون اصل «44» و اقدامات سازمان بورس در این باره اشاره کرد و گفت: براساس این بند از قانون شرکت‌های ملزم به ارسال اطلاعات و صورت‌های مالی به سازمان بورس شده اند که با توجه به اطلاع‌رسانی‌های وسیع صورت گرفته تا به امروز اطلاعاتی از این شرکت‌ها دریافت نشده اما پاسخ استعلام‌های ما داده شده و طبق اعلام آنها، در شرف ارسال این اطلاعات هستند. وی از شرکت‌های مشمول بند «6» اصلاحیه قانون اصل «44» تقاضا کرد هر چه سریع‌تر صورت‌های مالی خود را به بورس ارسال کنند و ادامه داد: از آنجا که کمیسیون اصل «44» مجلس شورای اسلامی در نظر دارد گزارشی در این باره را به صحن علنی مجلس ببرد لازم است قبل از آن شرکت‌ها نسبت به ارسال اطلاعات خود اقدام کنند.
زمان برگزاری نهمین نمایشگاه بورس
وی درباره زمان برگزاری نهمین نمایشگاه بین‌المللی بورس گفت: اعتقاد ما بر این است که برگزاری سالانه نمایشگاه بورس به کانون‌ها و نهادهای مردمی از جمله کانون کارگزاران و کانون نهادهای سرمایه‌گذاری واگذار شود و سازمان بورس نیز در جایگاه حامی در کنار این نهادها حضور داشته باشد. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته درصدد برگزاری یک همایش بین‌المللی در شهریورماه هستیم و نظر و پیشنهاد ما بر این بوده که نمایشگاه نهم بورس نیز همزمان با برگزاری این همایش برگزار شود.
آخرین اقدامات برای راه‌اندازی بورس ارز و تعاون
وی درباره اقدامات صورت گرفته در بحث راه‌اندازی بورس ارز گفت: امکانات و الزامات این موضوع در بورس کالا فراهم شده منتها همچنان بررسی‌های لازم در ارتباط با مزایا و معایب این اقدام با مقامات مسوول در حال انجام است. وی به یک مشکل در بحث راه‌اندازی بورس تعاون هم اشاره کرد و گفت: در راه‌اندازی این بورس مشکلی در خصوص شرکت‌های تعاونی سهامی عام مبنی بر روش رای دادن این شرکت‌ها در مجامع وجود دارد. در روش بلوک‌بندی ارایه آرا هنوز توافق قطعی حاصل نشده است البته کارگروهی فی‌مابین سازمان بورس، فعالان و اتاق تعاون تشکیل شده و به صورت ویژه موضوع ورود شرکت‌های تعاونی به فرابورس درحال پیگیری است.
رفتار سهامداران حقوقی
وی رفتار سهامداران حقوقی قبل و بعد از اعلام توافق هسته‌ای را مورد توجه قرار داد و گفت: سهامداران حقوقی در دو، سه هفته منتهی به توافق هسته‌ای 480 میلیارد تومان به‌طور خالص سهام در بازار سهام فروختند این درحالی است که بعد از توافق این میزان فروخته شده را جایگزین نکردند و عملکرد آنها با ضعف همراه بود و بار اصلی کار بر دوش سهامداران حقیقی قرار گرفت.
گزارش آماری از متغیرها
فطانت با اشاره به یکی از شاخص‌های مورد توجه بازار سهام گفت: بر اساس آخرین اطلاعات موجود، شاخص قیمت به درآمد بورس و فرابورس 5/5 مرتبه است. همچنین جمع کل دارایی‌های بورس و فرابورس 943 هزار میلیارد تومان است که 80 درصد از این دارایی‌ها از طریق بدهی تامین شده و 20 درصد مابقی حقوق صاحبان سهام است. وی ادامه داد: درآمد پیش‌بینی شده مجموع شرکت‌ها در بورس و فرابورس 247 هزار میلیارد تومان بوده این در حالی است که سود پیش‌بینی شده بورس و فرابورس به ترتیب 50 و 67 هزار میلیارد تومان بوده است. علاوه بر این سود خالص فرابورس هشت هزار میلیارد تومان ثبت شده است.
میزان بازده بورس و فرابورس
وی با اشاره به بازده کل شاخص بورس و فرابورس از ابتدای سال تاکنون گفت: در زمان یادشده شاخص کل بورس هفت درصد و شاخص فرابورس رشد 17 درصدی را تجربه کرده‌اند. همچنین ارزش معاملات بورس و فرابورس از ابتدای سال تاکنون هم 13 هزار و 500 و 13 هزار و 300 میلیارد تومان بوده است. سخنگوی سازمان بورس با اشاره کاهش به ارزش معاملات بورس کالا در چهار ماهه ابتدایی سال نسبت به مدت مشابه سال گذشته گفت: ارزش کل معاملات بورس کالا در چهار ماهه ابتدایی سال به جز معاملات آتی 11 هزار و 300 میلیارد تومان بوده که نسبت به مدت مشابه سال 93 کاهش 23 درصدی را نشان می‌دهد که دلیل عمده آن نیز به دلیل کاهش معاملات پتروشیمی در بورس کالاست. معامله اوراق مشتقه مشتمل بر معاملات برق و نفت کوره نیز 208 میلیارد تومان از ارزش کل معاملات بورس کالا را به خود اختصاص داد. وی ادامه داد: ارزش معاملات بورس انرژی نیز در چهار ماهه ابتدایی سال 908 میلیارد تومان بوده که 800 میلیارد تومان آن در اختیار معاملات فیزیکی است.
بازتاب :
سکوت محض آقای رییس
ادامه ریزش شدید شاخص و ارزش بازار سهام
هادی مومنی- اگر روز گذشته سوم مرداد ماه که اولین روز معاملاتی بورس در دومین ماه تابستان بود شاخص کل بورس تنها 36 واحد دیگر کاهش پیدا می‌کرد یک بازگشت تمام عیار به کانال 66 هزار واحدی را مشاهده می‌کردیم که آخرین بار 15 تیرماه یعنی دقیقا 19 روز پیش در تابلوهای آماری تالار شیشه‌ای به ثبت رسیده بود. در حال حاضر با یک فضای مبهم و تا حد زیادی عجیب و غریب در بازار سهام روبه‌رو هستیم که تا به حال کم نظیر بوده یا حداقل در این مقیاس و شرایط روی نداده است. در حالی که اروپایی‌ها در حال سبقت گرفتن برای حضور در فضای اقتصادی ایران جهت سرمایه گذاری پس از توافق هسته‌ای بین ایران و 1+5 هستند و در سویی دیگر توافق هسته‌ای شکل گرفته در مجلس سنای آمریکا و در آینده‌ای نزدیک در مجلس شورای اسلامی ایران مورد بررسی و به احتمال قوی به تایید خواهد رسید، سهامداران بورس در ایران در یک پارادوکس عجیب قرار گرفته‌اند. پیشتر تصور بر این بود که این توافق به صورت روانی تاثیر آنی حداقل برای چند روز در بازار سهام داشته باشد و شور و شوق زایدالوصفی را در بورس ایجاد کند و حتی کارشناسان و تحلیگران خوشبین احتمال رسیدن شاخص بورس به بیش از یک هزار واحد را نیز با اعتماد به نفس کامل اعلام می‌کردد اما نه تنها این خوشبینی‌ها به یک یاس تمام عیار تبدیل شد، بلکه اوضاع هر روز بدتر از روز قبل در تالار شیشه‌ای دنبال می‌شود. ارزش بازار که نمایانگر سرمایه سهامداران در بورس است از 300 هزار میلیارد تومان در 22 تیرماه یعنی 12 روز قبل، به کمتر از 284 هزار میلیارد تومان رسیده که کاهشی معادل 16 هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد. خواندن این اعداد در نگاه اول شاید خیلی ساده و عادی به نظر بیاید که اتفاقا این یکی از آسیب‌های ادامه ریزش‌های بورس در این روزها برای همه فعالان در بازار است، اما دود شدن 16 هزار میلیارد تومان یعنی از بین رفتن حجم عظیمی از سرمایه‌هایی که با امید بازدهی و سود از سایر بازارهای موازی راهی بازار سهام شده اما نه نتها به سود منتهی نشده بلکه در یک چشم بر هم زدن 12 روزه نابود شده است. دلایل زیادی برای این واکنش بورس از سوی مقامات و کارشناسان بازار سرمایه عنوان می‌شود. از سفته بازان که همیشه در بورس هستند و اتفاق تازه‌ای نیست تا تحولات مشکوک که این بار زمزمه‌های تازه‌ای از آن به گوش می‌رسد. اینکه یک روزنامه معتبر سیاسی که همیشه سعی دارد مباحث حزبی جناح خود را در صفحه نخستش بازتاب دهد، یک مرتبه به ریزش‌های بورس واکنش نشان می‌دهد تا دولت را تحت فشار قرار دهد یا این موضوع که دست‌هایی پشت پرده در بازار سهام وجود دارد تا این بازار را به سمت اهداف مورد نظر خود بکشانند حتی در صورت حقیقت داشتن باز هم نمی‌تواند برای نهاد ناظر بازار سهام و مقامات ارشد آن توجیه‌کننده این افت‌های شدید باشد. رییس سازمان بورس در بدترین شرایط بازار سهام پس از توافق هسته‌ای در حالی که به تازگی ماه رمضان به پایان رسیده، روزه سکوت گرفته و کوچک‌ترین واکنشی نسبت به تحولات بورس به بزرگ‌ترین اتفاق سیاسی دو دهه ایران «توافق هسته‌ای» نشان نمی‌دهد. این استراتژی که پیش از این از سوی علی صالح‌آبادی، رییس سابق سازمان بورس نیز در روزهای غبارآلود و ریزشی بازار سهام به اجرا در می‌آمد این روزها برای فعالان بازار سهام سوال‌برانگیزتر شده است. اینکه نفر نخست سازمان بورس در این زمان که بازار به حمایت و نگاه‌های امیدبخش نیاز دارد به جای نزدیک شدن به فضای بازار به صندلی ریاست خود در سازمان بورس در خیابان ملاصدرا تکیه داده و آینده بازار سرمایه را در سکوت محض ارزیابی می‌کند و یا حداقل اقدامات حمایتی انجام شده را اعلام نمی‌کند، طبیعتا نمی‌تواند اعتمادهای سهامداران با تحت تاثیر قرار دهد. این موضوع حتی می‌تواند به کاهش بیشتر اعتمادها در تالار شیشه‌ای منجر شود. البته محمد فطانت همیشه به صراحت اعلام کرده که تا وقتی اتفاقی قطعی روی ندهد، نیازی نمی‌بیند تا آن را در بازار سرمایه شفاف اعلام کند تا بی‌اعتمادی‌ها بیشتر نشود اما آیا در شرایط فعلی سیاست سکوت سیاست صحیح و جامعی است؟ حتی مدیران ارشد حلقه نخست رییس سازمان بورس نیز در شفاف‌سازی و حمایت از بازار در این روزهای سخت در موضع انفعال قرار دارند و با بیان سیاست‌ها سعی نمی‌کنند تا فضای بازار را به سمت آرامش و تعادل هدایت کنند. به هر حال در این روزها که سهامداران بیشتر از هر زمان دیگر تحت تاثیر اخبار حاشیه‌ای و شایعات قرار دارند و در نقطه مقابل بازار با کاهش‌های سنگین ادامه‌دار مواجه شده، حتی اظهارنظرهای ساده حمایتی مقامات ارشد سازمان بورس می‌تواند به آرامش رسیدن این بازار یا دست‌کم به کمتر شدن ریزش شدید این بازار کمک کند. روزهای آینده ثابت می‌کند که آیا سیاست فعلی تغییر می‌کند یا «سکوت» آقای رییس ادامه پیدا می‌کند.
بازتاب :
بورس «قطعنامه 2231» را هم قبول نکرد
ریزش 800 واحدی شاخص در دو روز
بورس همچنان به حرکت غافلگیرکننده خود ادامه می‌دهد و در این بین سهامداران و فعالان این بازار نیز دقیقا نمی‌دانند که چرا اوضاع در بهترین حالت سیاسی و باز شدن فرصت‌های اقتصادی در سطح بین‌المللی برای ایران در قلب بازار سهام این‌گونه شده است. نگاه محافظه‌کارانه، نگرانی از آینده، فصل مجامع و ... در این روزها دیگر خریدار ندارد. بورس بازها در تالار شیشه‌ای دیگر بهانه‌ای برای معاملات منفی ندارند. توافق هسته‌ای ایران و 1+5 که بعد از ماراتن نزدیک به سه هفته‌ای در وین حاصل شد و این توافق در شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز با اکثریت قاطع 15 عضو این شورا مورد تایید قرار گرفت، از آن سو اروپایی‌ها نیز آن را قابل قبول می‌دانند و حتی آمریکایی‌های سختگیر که نگران سنگ‌اندازی‌های اعضای مجلس سنا هستند نیز در باور خود آن را تایید شده، می‌دانند و بیشتر مشغول جنگ روانی هستند اما در این سو و در خیابان حافظ سهامداران هنوز خوابند یا بهتر بگوییم خود را به خواب زده‌اند یا حتی در بدبینانه‌ترین حالت در حال خراب کردن بازار سهام در تالار شیشه‌ای هستند. مگر می‌شود سنگین‌ترین فشار یک دهه اخیر از روی اقتصاد ایران برداشته شود اما بورس که همیشه منتظر این تحول بود واکنش منفی نشان دهد. مگر داریم بازارهای مالی در سطح جهان که در برابر چنین رویدادی این‌گونه رفتار کنند به طوری که همه فعالان را انگشت به دهان کند؟ برای بازار سرمایه ایران باید گفت آری و وضعیت فعلی آن را تایید می‌کند. ریزش نزدیک به 800 واحد از شاخص بورس در دو روز و کاهش 7000 میلیارد تومانی ارزش بازار گویای عمیق شدن این ریزش‌هاست. امروز چهارشنبه آخرین روز معاملاتی بازار سهام می‌تواند پالس‌هایی تازه از وضعیت بازار سهام برای هفته اول مردادماه را برای فعالان مخابره کند. اگر شرایط منفی و بی‌ثبات فعلی ادامه پیدا کند آرام آرام باید نگران بورس شد اما فعلا برای بدبینی زود است.
جشن هسته‌ای در بورس
برزخ سهامداران به پایان می‌رسد
باز هم روی دیگر بورس خود را نشان داد حتی زودتر از اعلام توافق احتمالی هسته‌ای تا مشخص شود معامله‌گران سهام زودتر از سیاسیون و سایر سرمایه‌گذاران بازارهای مالی، پیام‌های مخابره‌شده از اتاق‌های هتل کوبورگ در وین را شنیده‌اند و حتی بر مبنای آن تصمیم هم گرفته‌اند. در حالی که 17 روز از مذاکرات سنگین ایران و 1+5 در اتریش می‌گذرد و همه چیز در پیام‌های توییت‌شده مقامات دو طرف خلاصه‌شده، بازار سهام این روزها به شدت پررونق شده یا دست‌کم رشد شاخص و بخش عمده‌ای از قیمت سهام شرکت‌ها این را نشان می‌دهد. روز گذشته بر بستر این رویدادها خرید و فروش پرهیجان سهامداران در بیست و دومین روز تابستان، شاخص کل معاملات را بیش از 1500 واحد بالاتر کشید و این معیار سنجش کلی معاملات بورس را وارد کانال 69000 واحد کرد. این رشد که مدت‌ها از سابقه تکرار آن در تالار شیشه‌ای می‌گذرد در ماه‌های اخیر بی‌سابقه بوده، یک تغییر رویکرد بزرگ را نشان می‌دهد و به نوعی با این جهش جبران بخشی از زیان‌های چند وقت اخیر برخی سهامداران صورت گرفته است. نگاهی به آمارهای موجود مشخص می‌کند شاخص کل معاملات که همچنان اعتبار و ارزشی بیشتر از شاخص‌های جدید در بین سهامداران و فعالان این بازار دارد در یک هفته اخیر بیش از 3000 واحد افزایش را به ثبت رسانده که گویای یک حرکت تثبیت‌شده و صعودی است. هفته گذشته شاخص کل معاملات در محدوده 66000 واحد، نگرانی‌هایی را برای ریزش‌های بیشتر ایجاد کرده بود اما دقیقا از روز دوشنبه هفته گذشته تا به امروز روند حرکتی نماگر با یک تغییر 180 درجه‌ای همه راه‌های رفته را برگشت و توانست هدف رسیدن به کانال 70000 واحد را به راحتی دست‌یافتنی کند. در آن سوی دیگر ارزش بازار به عنوان جریان شناسایی نقدینگی در بورس نیز در این دوره زمانی بیش از 14 هزار میلیارد تومان افزایش یافت و از 286 هزار میلیارد تومان در یک هفته معاملاتی اخیر بعد از هفته‌ها مرز 300 هزار میلیارد تومان را نیز رد کرد تا نشانه‌های عمیقی از حال خوش بورس را به سهامداران نشان دهد. یادآور می‌شویم که ارزش بازار در ماه‌های گذشته به کمتر از 279 هزار میلیارد تومان نیز رسیده بود که اوج یاس و ناامیدی را شکل داده بود. با همه این تفاسیر و تحولات با فرض اینکه توافق هسته‌ای ایران و 1+5 که به فرسایشی‌ترین شکل ممکن رسیده است، حاصل شود برای بورس یک جهش تمام‌عیار می‌توان متصور بود؛ واکنشی که حتی در روزهایی که تنها گمانه‌زنی بر اخبار و تحولات وین حاکم بود، فقط اتمسفر مثبت گفت‌وگو‌ها بازار سهام ایران را زیر و رو کرد. این تحول باعث شد قیمت‌ها، شاخص، ارزش بازار، بازدهی و ... در این بازار رو به بالا حرکت کنند. به وضوح با شکل‌گیری توافق هسته‌ای در صورت قطعیت، صنایع بنیادی تالار شیشه‌ای همانند «پتروشیمی، بانک، پالایشی، کانه‌های فلزی، فلزات اساسی و خودرو» می‌توانند با رفع تحریم‌ها بیشترین سود و بازدهی را در بین سایر صنایع داشته باشند و به نوعی برندگان تالار نامیده می‌شوند اما در صورت عدم حصول توافق هسته‌ای بر مبنای ریزش‌های قبلی و تجربه‌های سالیان اخیر بورس با افتی نیمه‌سنگین مواجه می‌شود و با رسیدن به کف قیمتی واکنش خود را نشان می‌دهد. در سویی دیگر چون این تجربه در گذشته چند بار تکرار شده، خیلی نمی‌تواند اتفاق تازه‌تری را برای سهامداران در بازار سهام شکل دهد و به نوعی اگر این توافق شکل بگیرد، برای بازار سرمایه فرصت‌های تازه شکل خواهد داد که از جذب سرمایه‌های خارجی تا رونق معاملات از جمله آنها خواهد بود و در غیر آن صورت اتفاقی خواهد افتاد که در چند سال گذشته بارها تکرار شده و این بار به دلیل اطمینان بیشتر به حصول توافق کمی تبعات ریزش‌ها سنگین‌تر از همیشه خواهد بود. به هر ترتیب بهتر است امیدوار باشیم که بهترین حالت و اتفاق ممکن برای ایران و بازار سرمایه رخ دهد تا بعد از سالیان دراز اقتصاد ایران با یک حالت آرام و متعادل در مسیر توسعه بدون تحمیل شدن هزینه‌هایی همانند دور زدن تحریم‌ها و از دست دادن جذب سرمایه‌های خارجی مواجه شود.
بازتاب :
اضطراب از تالار حافظ تا هتل کوبورگ
هفته هیجانی در انتظار بورس
هادی مومنی- همه چشم‌ها به وین خیره شده از یک سو جان کری، وزیر امورخارجه آمریکا و محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران همراه با معاونان ارشد خود چشم در چشم هم و با کنار هم قرار دادن واژه‌ها در حال پیدا کردن راه‌حل‌هایی برای رسیدن به یک توافق جامع یا همان «برجام» هستند و از طرفی دیگر وزرای امور خارجه «روسیه، چین و فرانسه» نیز با فرستادن پالس‌های مثبت معنی‌دار از نزدیک بودن توافق هسته‌ای ایران و 1+5 خبر می‌دهند اما اگر از فضای سیاسی وین در قاره اروپا با هوای معتدل آن کمی فاصله بگیریم و به قاره آسیا و تهران با آب و هوای گرم و خشک آن نزدیک شویم به خوبی شاهد شکل‌گیری موج شدید خوش‌بینی به فضای مذاکرات هسته‌ای در اینجا نیز هستیم. گویی دو طرف ماجرا همه چیز را حل شده، می‌دانند و فقط همان 10 درصد چالش‌برانگیز همیشگی مانده است اما باید واقع‌بینانه گفت در مذاکرات پیشین نیز با وجود اتمسفر امیدوارکننده در اغلب مواقع به ناگاه مسیر مذاکرات به سمتی برخلاف خبرها و تحولات بیان شده، سوق داده شد. بازار سهام و فعالان آن نیز این روزها در فضای مجازی و حتی در تالار شیشه‌ای با امیدواری زیادی روند مذاکرات را دنبال می‌کنند. آخرین گمانه‌زنی‌ها نیز از برداشته شدن گام‌های اساسی از سوی ایران و آمریکا که همان ضمانت‌های اجرایی توافق هسته‌ای است، خبر می‌دهد. سفر کاری یک روزه آمانو، مدیرکل آژانس هسته‌ای به ایران در روز پنجشنبه هفته گذشته که به دیدار با رییس‌جمهور حسن روحانی و دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی منتهی شد نیز نشانه‌ای تازه از محتمل بودن رسیدن به توافق در این دور از مذاکرات هسته‌ای از سوی تحلیلگران ارزیابی می‌شود. همه اینها را اگر کنار هم بگذاریم، می‌توانیم با کمی صراحت و ریسک بیان کنیم که احتمالا این هفته برای بورس یک «هفته خاص» و «تاریخی» خواهد بود. رفتار معامله‌گران در چند روز اخیر و حتی روزهای تعطیل تالار شیشه‌ای نیز به خوبی گویای یک هیجان در بین فعالان این بازار مالی است که منتظر آغاز معاملات در روز جاری هستند تا با چیدن تخم‌مرغ‌های طلایی در سبد سهام خود به پیشواز بزرگ‌ترین اتفاق سیاسی 20 سال اخیر ایران در ابعاد خارجی بروند. سهامدارانی که در دو سال اخیر تحت تاثیر شدیدترین فشارهای اقتصادی و عدم حمایت از بازار سرمایه از سوی دولت بیشترین زیان را متحمل شدند. به هر حال در ایران همه منتظر بهترین اتفاق که همان توافق جامع هسته‌ای می‌باشد و در این دور از مذاکرات این امید به بالاترین سطح خود رسیده است. در هر دو حالت خوشبینانه و بدبینانه ظرفیت‌سازی‌های لازم باید از سوی مسوولان بازار سرمایه ایجاد شده باشد که بتوانند تبعات این اتفاق بزرگ و مهم را در کنترل خود داشته باشند تا آسیب‌های مثبت و منفی این رویداد سیاسی در بازار سهام ایران کنترل شود. ارزیابی نظرات و تحلیل‌های مدیران و مسوولان بازار سرمایه در چند مدت اخیر نشانی از آماده بودن در هر دو حالت مثبت یا منفی مذاکرات ندارد و آقایان بیشتر به فکر وعده دادن راه‌اندازی بورس ارز یا مبهم جلوه دادن عرضه‌های اولیه و... هستند.
چشم‌ها خیره به وین
در حالی که انتظار می‌رفت تا پایان 10 تیرماه به عنوان زمان پایانی رسیدن به توافق هسته‌ای ایران و غرب این اتفاق رخ دهد اما باز هم در دقیقه 90 همه چیز به یکباره تمدید شد. همه چیز رسید به نقطه جمع‌بندی‌های مجدد تا باز هم فشار و استرس برای کوتاه‌مدت ادامه پیدا کند. در این شرایط هفته گذشته عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان درباره تمدید مذاکرات گفت: چون مذاکرات به پایان نرسیده و از طرفی مهلت ما به پایان رسیده است تصمیم همه این است که برای هفت روز بیشتر در وین بمانند و این مذاکرات را به سرانجام برسانند، خبری بود که خیلی هم سهامداران را غافلگیر نکرد اما نگرانی‌های موجود را هم کمتر نکرد و باز هم همه از دو روی این توافق سخن می‌گویند. این ریسک سنگین سیاسی که مدت‌هاست ایران را تحت تاثیر قرار داده به روشنی در بورس به عنوان یک نهاد که صنعت‌های زیادی در آن مشغول فعالیت هستند را درگیر خود کرده است و به صراحت می‌توان گفت از اصلی‌ترین و مهم‌ترین دلایل نوسان‌های شدید و ادامه معاملات سهام فشار مسایل سیاسی و رفع تحریم‌هاست؛ فشاری که هر از گاهی با تشدید آن جلوی تنفس بورس را هم می‌گیرد و همه چیز را در تالار شیشه‌ای به هم می‌ریزد اما این بار جو کلی مذاکرات از نشانه‌های خوبی حکایت می‌کند.
الاکلنگ شاخص و ارزش بازار
اگر نگاهی کلی به جریان معاملات بازار سهام در هفته گذشته داشته باشیم، باید از واژه «نوسان» باز هم استفاده کرد چراکه همه چیز در هفته دوم تیر با صعود و سقوط همراه بود و از تعادل و حتی نشانه‌هایی از آن هم خبری نبود. براساس آمارهای موجود در هفته گذشته بازار سهام هم دو روی معاملاتی از خود نشان نشان داد. در این هفته دو روز معاملاتی مثبت با 620 واحد رشد شاخص را مشاهده کردیم و در مقابل آن نیز با سه روز معاملاتی منفی هم مواجه بودیم که در نهایت با 645 واحد افت شاخص همراه بود. در هفته دوم تیر شاخص در روزهای دوشنبه و سه‌شنبه مثبت و در روزهای شنبه، یکشنبه و چهارشنبه نیز با ثبت رکوردهای منفی برای شاخص، معاملات را به پایان برد. شاخص روز شنبه اولین روز هفته 64 هزار و 812 واحد بود و در آخرین روز معاملاتی هفته نیز به 64 هزار و 861 واحد رسید که نشان از رشدی اندک در این بازار داشت. در سویی دیگر ارزش بازار نیز در حالی که در اولین روز هفته 283 هزار میلیارد تومان بود، در آخرین روز هفته یعنی چهارشنبه 10 تیر 1394 به 282 هزار میلیارد تومان رسید که کاهش و افت یک‌هزار میلیارد تومانی را نشان می‌دهد. دقیقا بر مبنای همان نوسان‌هایی که بیان شد، بازار و سهامداران همچنان در یک ابهام به سر می‌برند و بورس نمی‌تواند به تعادل برسد.
اتمسفر عجیب تالار
با تمام این تفاسیر و تحولات روی داده این هفته از معاملات بازار سهام که از امروز آغاز می‌شود را مطلقا نمی‌توان هفته‌ای منفی یاد کرد چراکه جو خوش‌بینی به شدت در بازار سهام با خبرهای امیدوارکننده همه‌جانبه‌ای که به تهران مخابره می‌شود، شکل گرفته است. این هفته می‌تواند تحول بزرگی که همه فعالان بازار سهام منتظر آن هستند در فضای سیاسی و اقتصادی ایران که همان توافق هسته‌ای ایران و 1+5 است، روی دهد که احتمال آن نیز با وجود گمانه‌زنی‌ها و اظهارنظرهای طرف‌های مذاکرات که در وین حاضر هستند، بسیار قوی است. در صورت رخ دادن این اتفاق اقتصاد ایران آماده یک جهش بزرگ در سطح منطقه خواهد شد که به تبع آن همه نهادها و بازارهای مالی آن همانند بازار سرمایه نیز از آن منتفع خواهند شد؛ اتفاقی که از ماه‌ها و شاید باید گفت سال‌ها پیش تا به امروز سرمایه‌گذاران در بازار سهام و سایر نهادهای مالی ایران منتظر آن هستند.
بازتاب :