منشا بحران سیستم معاملات بورس کجاست؟

مدیریت ناکارآمد یا تحریم‌ها

داستان از جایی آغاز شد که با عمیق‌تر شدن معاملات بورس، ارزش بازار و حجم معاملات بیشتر شد و شاخص‌ها مرزهای جدیدی را شکل دادند. مدیران و هدایت‌گران بازار سرمایه با نگاهی سطحی و شاید غیرمسوولانه نسبت به شکل‌دهی یک سیستم معاملات کارآمد که بتواند برخلاف بازار سال‌های گذشته که معاملات کم‌رونق‌تر بود، فشار خرید و فروش‌ها را در زمان‌های بحرانی مدیریت کند اقدام نکردند. حال نیاز نیست تا خیلی به گذشته برگردیم و مشخص کنیم که ایرادات و اختلالات سیستم فعلی معاملات از چه زمانی آغاز شده است، همین که بدانید دقیقا از همان ماه‌های ابتدایی باگ‌های سیستم معاملات خود را نشان داد و تا همین چند روز گذشته هم تکرار شده است و البته باز هم خواهد شد، کافی است برای اینکه به صورت شفاف مشخص شود چه بر سر معامله‌گران، کارگزاران و فعالان بازار تا به امروز آمده است. جالب آنکه همیشه وعده آینده‌ای تازه داده می‌شود و در تازه‌ترین آن رییس سازمان بورس روز شنبه از رونمایی یک سیستم معالاتی خبر داد که در حال طی کردن دوره‌های آزمایشی خود است. شاید باید کمی عمیق‌تر به موضوع نگاه کنیم. هرچند که نخبگان و متخصصان داخلی دارای توانمندی‌های بزرگی هستند اما باید این واقعیت را که در دنیای حال حاضر، تکنولوژی برتر تعیین‌کننده است و در اختیار همگان نیست هم بپذیریم و برای هر پروژه‌ای صرفا به توان نیروهای داخلی متکی نباشیم و حداقل از مشاوران بزرگ خارجی استفاده کنیم. اگر اعتقاد وجود دارد که بورس باید توسعه همه‌جانبه پیدا کند، بستر سخت‌افزاری و نرم‌افزاری آنکه سیستم معاملات است و از حیاتی‌ترین پازل‌های آن به حساب می‌آید هم باید بر مبنای دانش و تکنولوژی روز باشد. در اینکه تحریم‌ها حتی تا سطح خرید امتیاز برنامه‌های نرم‌افزاری هم وجود دارد شکی نیست اما این نمی‌تواند بهانه‌ای باشد برای آنکه به یک برنامه دارای اشکال در معاملات بورس به این میزان بها داده شود. بهتر است تا با استفاده از همه ارتباطات بین‌‌المللی حتی در سطح ضعیف که بورس ایران با سایر کشورها دارد نسبت به طراحی یک سیستم معاملات به‌روز و مدرن اقدام کرد یا حداقل از تجربه‌های دیگر بورس‌های منطقه‌ای استفاده کنیم و تک‌محوری بودن را دنبال نکنیم. البته سیستم فعلی معاملات استحقاق این همه انتقاد را هم ندارد چراکه در بیشتر زمان‌ها حتی در زمان عرضه‌های سنگین به خوبی فشارهای دستورهای خرید و فروش را تحمل و اوردرها را ارایه می‌دهد. بخش مهم و قابل تامل مدیریت این سیستم است که با پشتیبانی ناقص نمی‌تواند در زمان‌های بحرانی اوضاع را سرو سامان دهد و عملا باعث شوک در روند معاملات می‌شود. لزوم تقویت این بخش اگر از نرم‌افزار سیستم معاملاتی بااهمیت‌تر نباشد قطعا کمتر نیست چرا که اگر تیم هدایت و رصد سیستم معاملات با مسوولیت کامل، آگاهانه و دانش به‌روز نتواند وظایف خود را به صورت کامل انجام دهد، هیچ تضمینی وجود ندارد که بورس ایران اگر سیستم معاملات بورس نیویورک یا ژاپن را هم داشته باشد با این مشکل روبه‌رو نشود!

منبع :

روزنامه جهان صنعت + لینک دوم

گزارش در یک نگاه + لینک دوم

پاییز، فصلی که حرارت بورس را بالا برد

بازدهی بازار سهام در مرز 40 درصد 

امروز در تالار شیشه‌ای سهامداران دومین روز فصل چهارم سال را که اولین روز معاملاتی نیز هست، در حالی آغاز می‌کنند که اگر از تب و تاب آنها سوال شود آنچنان با حرارت درباره سهم‌ها سخن می‌گویند که حتی سوز سرمای این فصل نیز نمی‌تواند از گرمای آن بکاهد. شاخص بورس در هفته‌ها و ماه‌های اخیر به بالاترین سطح در تاریخ موجودیت خود از سال 1346 رسیده است، این در شرایطی است که حتی در مقایسه با سایر بازارها که از آن به عنوان رقیب بورس نام می‌برند و به آن بازارهای موازی می‌گویند نیز دیگر «دسته‌های چند صدتایی ارز، کیسه‌های پر از طلا یا حتی چندین واحد مسکونی » نیز در این برهه زمانی در فضای اقتصاد ایران نمی‌تواند توان رقابت با سود و رشد قیمت سهام‌ها در بازار سرمایه ایران را داشته باشد. این رشد که توانسته است یک فصل کامل را به عنوان پشتوانه رشدهای ادامه‌دار خود داشته باشد نمی‌تواند آنچنان سوال‌برانگیز باشد و به راحتی برای آن از واژه‌هایی همانند حباب و صعودهای مقطعی استفاده کرد. 

هرچند شاید بخش‌هایی از بورس و حتی تک سهم‌ها نقش ویژه‌ای در این تاریخ‌سازی داشته باشند اما به هر ترتیب نقش فضای مثبت معاملات نیز به صورت عجیب و غریبی به کمک بازار سرمایه ایران آمده است. اینکه از آخرین دور مذاکرات هسته‌ا‌ی ایران و کشورهای 1+5 بیش از 9 ماه گذشته است و این زمان یعنی یک فصل مالی 9 ماهه برای یک شرکت بورسی و در طی این زمان هیچ‌گونه حاشیه و جو‌سازی سیاسی خاصی برای ایران به وجود نیامده است به روشنی به بازگشت اعتماد سرمایه‌گذاران و عمق‌دهی بیشتر بورس کمک شایان توجهی کرده است. در همین حال اما یک سوال بزرگ در شرایط فعلی این است که چطور در برهه زمانی که تورم بالای اقتصادی به یک باور کلی در سطح اقتصادی و جامعه رسیده، بورس به این مرحله از رشد رسیده است. پاسخ ساده به این سوال شاید در نوع ساختار سرمایه و سرمایه‌‌گذاری در نهادی مثل بورس است که به خاطر وجود بیش از 30 صنعت در این نهاد مالی اگر شرکت‌های فعال در آن با استراتژی و هدف‌‌گذاری‌های تجاری جامعی به تولید و فروش محصولات و خدمات خود اقدام کنند، عملا کمتر فشارهای اقتصادی- سیاسی می‌تواند بر کلیت بازدهی شرکت‌ها تاثیر عمده بگذارد.

 در نمونه عینی ما با فشار فزاینده تحریم‌های اقتصادی از سال‌ها پیش روبه‌رو هستیم که در ماه‌های اخیر شدت بیشتری به خود گرفته است اما به صورت شفاف می‌توان تحلیل کرد که تنها می‌تواند بر بخش کوچکی از شرکت‌ها همانند پتروشیمی‌ها یا صادرات محصولات خاص اثرگذار باشد اما با وجود شرکت‌های دیگر از صنایع دیگر عملا بورس می‌تواند در یک فرآیند ثابت و همیشگی سوددهی مناسب قرار گیرد.

 اما نمی‌توان از این مساله هم به سادگی عبور کرد که حمایت دولت و نوسان‌های ارزی به خوبی توانسته است شرکت‌های بورسی را تحت تاثیر فوق‌العاده قرار دهد و در موازات آن سایر صنعت‌ها و شرکت‌های بورسی نیز با استفاده از این فضای مثبت به خوبی در مسیر رشدهای عمومی قرار گرفته‌اند. به هر حال اگر بورس در پایان زمستان سال‌جاری و پیش از آغاز سال آینده مرز‌های 50 هزار واحدی را در شاخص کل معاملات نیز تجربه کند را نباید خیلی غیر عادی بدانیم مگر اینکه ریسک‌های معروف و همیشگی سیستماتیک و غیر‌سیستماتیک که به بخشی از آنها اشاره کردیم، بازی بورس را بر خلاف سه ماه اخیر تغییر دهد که در زمان فعلی این احتمال ضعیف است.

منبع :

روزنامه جهان صنعت 

گزارش در یک نگاه